روغن انتقال حرارت در فرآیندهای صنعتی همواره با تولید بسیار زیاد گرما عجین شده اند. برای داشتن عملکرد مناسب حتما به سیستم های گرمایش و سرمایش مختلفی نیاز داریم. آب و بخار آب متداول ترین موادی هستند که در سیستم های انتقال حرارت از آن ها استفاده می شود. با این وجود در دماهای بالای ۲۰۰ درجه سانتی گراد، آب دیگر نمی تواند خاصیت انتقال حرارتی خوبی داشته باشد و سریعا ظرفیت گرمایی خود را از دست می دهد.
در این حالت باید آب را تحت فشار مورد استفاده قرار داد که مستلزم به کارگیری حجم عظیمی از سیستم ها و تجهیزات مانیتورینگ به منظور پایش دائم سیستم است. علاوه بر این، آب سبب خوردگی در لوله ها و دیگر قطعات می شود که این خود عیب بزرگی به شمار می آید. پس نیاز است تا مادهای دیگر به جای آب استفاده شود.
روغن انتقال حرارت
محدوده دمایی روغن انتقال حرارت
روغنهای انتقال حرارت که پایه ی شیمیایی یا معدنی دارند یک جایگزین بسیار مناسب برای آب به حساب میآیند. این روغنها برای محدوده دمایی بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ درجه سانتی گراد کاربرد دارند و یکی از مزایای اصلی آن ها عدم نیاز به تحت فشار قرار دادن روغن تا دمای ۳۵۰ درجه سانتی گراد است.
ویژگی های روغن انتقال حرارت
بر اساس کاربردی که از روغن انتقال حرارت انتظار داریم، این ترکیبات باید ویژگی ها و مشخصات مختلفی داشته باشند. برخی از مهم ترین ویژگی هایی که می توان برای روغن های انتقال حرارت نام برد، عبارتاند از: ویسکوزیته مناسب، پایداری حرارتی بالا، نقطه اشتعال بالا، خواص انتقال حرارتی خوب و سهولت دفع مواد زائد.
این روغنها باید غیر خورنده، غیر سمی و غیر قابل اشتعال باشند. البته این یک حقیقت غیر قابل انکار است که هیچ یک از روغن های انتقال حرارت نمیتوانند تمام ویژگی های فوق را در بهترین حالت ممکن داشته باشند. بنابراین باید بر اساس سیستم مورد نظر خود بهترین روغن انتقال حرارت را انتخاب کنیم. با این وجود برخی از مشخصات هستند که جنبه عمومی پیدا می کنند و می توان برای انتخاب روغن انتقال حرارت مناسب به آن ها توجه بیشتری کرد.
یکی از این مشخصات ویسکوزیته نسبتا پایین و مناسب روغن خصوصا در دماهای پایین رنج کارکرد روغن است چرا که این ویژگی به طور مستقیم بر روی کمترین دمایی که سیستم میتواند در آن دما شروع به کار کند، تاثیر می گذارد. این مسئله زمانی اهمیت ویژه پیدا می کند که سیستم در محیط باز قرار دارد و هیچ وسیله گرمایشی کمکی وجود ندارد.
ویسکوزیته روغن انتقال حرارت
ویسکوزیته روغن تعیین کننده مشخصات جریان درون لوله ها است که به طور مستقیم با میزان خوردگی لوله ارتباط دارد. ویسکوزیته مناسب و داشتن جریان اغتشاشی در لوله ها سبب انتقال حرارت هر چه بهتر درون سیستم می شود. پایداری حرارتی روغن پارامتر مهم دیگری است که نقش مهمی در سیستم پمپاژ روغن و عملکرد ایمن سیستم انتقال حرارت ایفا میکند.
روغن های انتقال حرارت معمولا ترکیبی از اجزا مختلف هستند، پس اجزای موجود در روغن که دمای جوش پایینی دارند، در هنگام کارکرد سیستم انتقال حرارت، تبخیر می شوند و باید از روغن حذف شوند چرا که تاثیر به سزایی بر مشخصات کلیدی روغن انتقال حرارت می گذارند. این مواد سبب کاهش ویسکوزیته و کاهش دمای نقطه اشتعال روغن در دماهای بالا می شوند.
اگر دمای سیستم انتقال حرارت همچنان افزایش پیدا کند، ترکیباتی که دمای ذوب بالایی دارند شروع به تجزیه و شکسته شدن، میکنند. در این حالت ترکیبات جدیدی با ویسکوزیته بالا درون روغن ایجاد میشود که سبب ایجاد رسوبهای کک مانند و لجنی درون لوله ها و سیستم انتقال حرارت می شود.
در انتها مشخصات اصلی روغن های انتقال حرارت را به صورت موردی بر می شماریم:
۱- ویسکوزیته بالا-داشتن ویسکوزیته بالا سبب میشود که تغییرات دمایی تاثیر زیادی بر میزان ویسکوزیته نداشته باشد.
۲- پایداری حرارتی و مقاومت در برابر اکسایش- به این ترتیب در دماهای بالا، رسوب، لجن و ترکیبات پلیمری در روغن به وجود نخواهد آمد.
۳- فراریت کم- هرچه میزان فراریت کمتر باشد، میزان کمتری روغن تبخیر میشود و سیستم دچار خوردگی کمتری خواهد شد.
۴- دمای نقطه اشتعال بالا
ویژگی های عمومی روغن انتقال حرارت را همان طور که در خلال بحثهای فوق هم اشاره شد، می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
۱- غیر سمی و بیبو بودن
۲- سازگاری با اجزا سیستم
۳- عدم ایجاد خوردگی در سیستم
۴- پایداری خوب در برابر واکنش پذیری با آب
۵- فشار بخار کم در دماهای بالا
۶- نقطه جوش بالا
۷- بازده گرمایی بالا به منظور انتقال حرارت مناسب
۸- سازگاری با دیگر روغنهای انتقال حرارت